Khám Phá Tương Lai Của Xã Hội Web3: Từ Định Nghĩa Đến Mô Hình Kinh Doanh
I. Giới thiệu: Khái niệm về mạng xã hội Web3
Gần đây, sự bùng nổ của các dự án như friend.tech và Bodhi đã một lần nữa thu hút sự chú ý của mọi người đối với mạng xã hội Web3. Mạng xã hội Web3 đang định nghĩa lại nhận thức của chúng ta về mạng xã hội thông qua công nghệ blockchain và cung cấp một loạt các giải pháp đổi mới. Dù là tài chính xã hội ( SocialFi ) hay mạng xã hội phi tập trung ( Desoc ), mạng xã hội Web3 đang tích cực khám phá khả năng của mạng xã hội tương lai.
Nhìn lại quá trình phát triển của các sản phẩm mạng xã hội, các sản phẩm mạng xã hội Web2 như Facebook, X, Instagram đã mang đến cho người dùng sự tiện lợi chưa từng có trong việc chia sẻ và giao tiếp. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng tiềm ẩn một số vấn đề. Các nền tảng mạng xã hội Web2 thường tập trung kiểm soát dữ liệu người dùng, thiếu tính minh bạch và bảo vệ quyền riêng tư, quản trị và quyết định của nền tảng thường bị kiểm soát bởi một số thực thể tập trung. Hơn nữa, việc khuyến khích người sáng tạo cũng là một vấn đề gây tranh cãi đối với các sản phẩm mạng xã hội Web2.
Trong khi đó, mạng xã hội Web3 đang tái định hình mạng xã hội bằng những cách hoàn toàn mới. Mạng xã hội Web3 nhấn mạnh tính phi tập trung, quyền riêng tư và quyền kiểm soát dữ liệu của người dùng, cũng như cơ chế khuyến khích của kinh tế tiền điện tử, đã xuất hiện các giao thức và sản phẩm như Lens, CyberConnect, Farcaster, Phaver, Debox. Các khái niệm như SocialFi kết hợp tài chính và mạng xã hội, định hình lại diện mạo của mạng xã hội. Trong khi đó, Desoc cam kết xây dựng một hệ sinh thái xã hội phi tập trung để loại bỏ nhiều vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2.
Mặc dù lĩnh vực mạng xã hội đã được kỳ vọng sẽ trở thành ứng dụng quy mô lớn tiếp theo trong thời gian dài, nhưng kể từ khi ra đời đến nay vẫn chưa đạt được bước đột phá. Tương lai của mạng xã hội Web3 sẽ phát triển như thế nào? Những sản phẩm mạng xã hội không ngừng xuất hiện là nhất thời hay sẽ trở thành ứng dụng quy mô lớn tiếp theo? Bài viết này sẽ đi sâu vào các khái niệm cốt lõi và giải pháp của mạng xã hội Web3, phân tích tình trạng phát triển, lợi thế và thách thức của nó. Chúng tôi sẽ quay trở lại bản chất của mạng xã hội, xem xét lĩnh vực mạng xã hội Web3, tiết lộ những lợi thế và thách thức của nó, và thảo luận về vai trò của chúng trong việc tái hình thành mạng xã hội.
Hai, tại sao cần mạng xã hội Web3?
1. Bản chất của xã hội không thay đổi theo sự phát triển của lịch sử
Như Tom Standage đã đề cập trong cuốn "Lịch sử ngắn về mạng xã hội", chúng ta thường nghĩ rằng mạng xã hội là một khái niệm mới xuất hiện cùng với sự phát triển của internet và công nghệ số. Tuy nhiên, thực tế là con người đã luôn giao tiếp và truyền thông qua nhiều hình thức khác nhau. Từ những bức thư cổ xưa, quán cà phê cho đến các mạng xã hội hiện đại, bản chất của mạng xã hội không hề thay đổi, chỉ là hình thức và công cụ kỹ thuật của nó liên tục tiến hóa. Mạng xã hội là sự mở rộng của đặc điểm con người, là một cách mà chúng ta liên tục theo đuổi sự kết nối và giao tiếp.
Xét từ các giai đoạn lịch sử khác nhau, công nghệ đã có tác động đáng kể đến sự phát triển và tiến hóa của mạng xã hội, là một động lực quan trọng của sự chuyển biến.
Thời kỳ cổ đại và truyền thông truyền thống: Trong thời kỳ cổ đại, thư từ, bưu chính và các hình thức khác là phương tiện giao tiếp chính. Với sự phát minh của kỹ thuật in, sách và báo trở thành công cụ chính để truyền bá thông tin, nhưng phạm vi giao tiếp bị hạn chế bởi địa lý và tốc độ truyền thông.
Thời đại điện báo và điện thoại: Cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, sự xuất hiện của điện báo đã rút ngắn thời gian truyền tải thông tin, sự phổ biến của điện thoại đã thay đổi cách giao tiếp từ xa, con người có thể giao tiếp thông tin một cách nhanh chóng hơn.
Thời đại phát thanh và truyền hình: Các phương tiện phát thanh và truyền hình của thế kỷ 20 đã thay đổi cách thức truyền thông đại chúng, cho phép thông tin được lan tỏa rộng rãi hơn, hình thành nên văn hóa, chính trị và quan niệm xã hội.
Thế giới Internet và thời kỳ Web1.0: Từ những năm 1990 đến đầu những năm 2000, sự xuất hiện của Internet đã khiến cho việc truyền thông tin trở nên rộng rãi và tức thời hơn. Thời kỳ Web1.0 chủ yếu bao gồm các trang web tĩnh, nội dung chủ yếu là việc truyền tải một chiều từ chính thức đến người dùng, người dùng không thể tham gia tích cực vào việc sáng tạo nội dung, tính xã hội khá thấp.
Web2.0 và sự trỗi dậy của mạng xã hội: Từ giữa những năm 2000 đến nay, với sự trỗi dậy của Web2.0, đã xuất hiện các nền tảng mạng xã hội tương tác và có sự tham gia của người dùng nhiều hơn, như Facebook, X và YouTube. Những nền tảng này cung cấp nhiều nội dung do người dùng tạo ra và các chức năng xã hội, trở thành công cụ chính cho việc giao tiếp, chia sẻ và tương tác hàng ngày của mọi người.
Web3.0 và mạng xã hội phi tập trung: Gần đây, với sự phát triển của công nghệ blockchain và tiền điện tử, đã xuất hiện các nền tảng mạng xã hội Web3.0 chú trọng hơn đến tính phi tập trung, bảo vệ quyền riêng tư và kiểm soát của người dùng. Những nền tảng này cố gắng giải quyết các vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2.0, chẳng hạn như quyền riêng tư dữ liệu, lọc thuật toán và tính xác thực của thông tin, đồng thời cung cấp trải nghiệm mạng xã hội an toàn và minh bạch hơn.
Dễ dàng nhận thấy, con người từ xa xưa đã có nhu cầu giao tiếp xã hội. Nhưng về bản chất, dù là giao tiếp trực tiếp, gửi thư bằng bồ câu hay khắc trên bảng đá để truyền đạt cho người khác, nhu cầu giao tiếp xã hội của con người về cơ bản vẫn không thay đổi nhiều theo sự phát triển của thời đại, nhu cầu cốt lõi được tóm tắt thành bốn điểm sau:
Giữ kết nối và cảm giác thuộc về: Giao tiếp giúp mọi người cảm thấy có sự thuộc về, đáp ứng nhu cầu cảm xúc và tinh thần, xây dựng mối quan hệ thân thiết và nhận được sự hỗ trợ.
Học hỏi và trao đổi thông tin: Thông qua việc giao tiếp xã hội, mọi người có thể chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức và thông tin, thúc đẩy việc học hỏi, phát triển và trưởng thành cá nhân.
Hợp tác và hỗ trợ: Giao tiếp xã hội giúp mọi người hợp tác, phối hợp, cùng nhau giải quyết vấn đề và đạt được mục tiêu chung.
Nhận thức xã hội và tự biểu hiện: Xã hội là cách mà mọi người thể hiện bản thân, xây dựng bản sắc và nhận được sự công nhận.
2. Giải quyết nhu cầu "Nhanh, Tốt, Tiết kiệm" của Web2 xã hội
Sau giữa những năm 2000, mạng xã hội Web2 bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Facebook trở thành người tiên phong trong số đó, cung cấp cho người dùng các chức năng chia sẻ thông tin, hình ảnh, video, cập nhật trạng thái, và cho phép người dùng xây dựng mạng xã hội. Sau đó, nhiều nền tảng xã hội khác như X, YouTube, LinkedIn lần lượt xuất hiện.
Mỗi nền tảng có những đặc điểm và chức năng khác nhau, chẳng hạn như X với cách truyền thông tin và tương tác xã hội độc đáo của mình, đã trở thành một nền tảng quan trọng cho việc truyền bá thông tin và thảo luận. Giới hạn 140 ký tự của nó nhanh chóng truyền bá thông tin, trở thành tâm điểm của tin tức và thảo luận chủ đề; YouTube với tư cách là nền tảng chia sẻ video đã thay đổi cách mọi người xem và chia sẻ video, trở thành một nền tảng sáng tạo và chia sẻ nội dung được ưa chuộng; LinkedIn tập trung vào mạng xã hội nghề nghiệp, cung cấp một mạng lưới chuyên nghiệp, cho phép người dùng xây dựng mối quan hệ nghề nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm làm việc và mở rộng quan hệ; Instagram với chức năng chia sẻ hình ảnh mạnh mẽ và khả năng tương tác xã hội đã thu hút một lượng lớn người dùng, trở thành một trong những nền tảng chính để chia sẻ ảnh và video.
Trong giai đoạn Web2, nhấn mạnh sự tham gia của người dùng, tương tác và tạo nội dung, các trang web đã chuyển từ việc hiển thị thông tin tĩnh sang nền tảng xã hội động và tương tác hơn, cho phép người dùng tạo ra và chia sẻ nội dung, từ văn bản và hình ảnh đơn giản đến video, blog và hồ sơ phong phú hơn. Với sự phát triển của internet di động và sự phổ biến của điện thoại thông minh, mọi người có thể truy cập các nền tảng mạng xã hội mọi lúc mọi nơi, thúc đẩy sự thuận tiện và tần suất của các hoạt động xã hội.
Với sự gia tăng quy mô người dùng, mạng xã hội dần trở thành nền tảng chính cho các hoạt động thương mại và quảng cáo, các doanh nghiệp và thương hiệu sử dụng mạng xã hội để thu hút người dùng và khuyến mại sản phẩm, giá trị thị trường của các dự án xã hội cũng tăng vọt, trong đó công ty hàng đầu Meta(, trước đây là Facebook), kể từ khi IPO vào năm 2012 đã có giá trị thị trường tăng vọt, đạt mốc 1 nghìn tỷ USD vào năm 2021.
Nhìn lại lịch sử phát triển của mạng xã hội Web2, bản chất của nhu cầu xã hội vẫn không thay đổi, sự thay đổi cốt lõi là cung cấp dịch vụ nhanh hơn, tiện lợi hơn và rẻ hơn. Facebook giúp mọi người kết bạn và chia sẻ thông tin nhanh hơn, X giúp mọi người nhanh chóng thấy tin tức nóng hổi và thảo luận tương tác ( so với báo chí và truyền hình ), LinkedIn đã biến việc kết nối xã hội trong công việc từ chỉ có thể giới thiệu trực tiếp thành kết bạn nhanh chóng trực tuyến... Về bản chất, sản phẩm xã hội của Web2 giải quyết nhu cầu "nhanh, tốt, rẻ" trong xã hội.
3. Khó khăn trong ngành xã hội truyền thống
Tuy nhiên, mạng xã hội Web2 cũng mang lại một số vấn đề, cốt lõi có thể tóm tắt thành hai khía cạnh: quyền sở hữu dữ liệu và sự tập trung.
quyền sở hữu dữ liệu: Trong các sản phẩm mạng xã hội Web2, dữ liệu của người dùng không thuộc về chính họ, mà thuộc về nền tảng, điều này sẽ dẫn đến nhiều vấn đề.
Rò rỉ thông tin cá nhân: Dữ liệu người dùng bị thu thập và sử dụng một cách rộng rãi, dẫn đến rủi ro rò rỉ thông tin cá nhân. Nền tảng có thể lạm dụng dữ liệu người dùng hoặc bán cho bên thứ ba, gây ra vấn đề rò rỉ thông tin và lạm dụng dữ liệu.
Giá trị không được hoàn trả cho người dùng: Dữ liệu của người dùng giúp các nền tảng xã hội thực hiện các hành vi quảng cáo tiếp thị chính xác, tuy nhiên người dùng lại không thể nhận được lợi ích từ doanh thu, dẫn đến việc dữ liệu của người dùng bị các nền tảng tận dụng mà không được đền bù.
Không thể xuyên nền tảng: Do dữ liệu của người dùng thuộc về nền tảng chứ không phải thuộc về chính họ, nên khi đăng ký trên các mạng xã hội khác nhau, người dùng thường phải bắt đầu từ 0, thông tin như danh thiếp xã hội của họ không thể lưu thông trên nhiều nền tảng mạng xã hội, mỗi nền tảng mạng xã hội đều trở thành một hòn đảo.
Trong môi trường xã hội Web2, nhiều người sáng tạo phản hồi rằng sau khi tạo ra phần lớn giá trị, họ hoàn toàn không nhận được phần thưởng xứng đáng, hoặc chỉ nhận được một phần rất nhỏ. Có thể xây dựng thương hiệu cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội, nhưng không có quyền sở hữu và kiểm soát đối với dữ liệu và giá trị của nội dung đã tạo ra. Một khi X, Youtube xóa hồ sơ cá nhân, tất cả dữ liệu nội dung tích lũy sẽ bị mất.
phi tập trung: Trong các sản phẩm mạng xã hội Web2, nền tảng có quyền sử dụng nội dung vô hạn.
Khả năng chống kiểm duyệt yếu: Do thông tin của Web2 được lưu trữ trên các máy chủ tập trung, dẫn đến việc quyền tự do ngôn luận không thể thực hiện trong nhiều ứng dụng ở các quốc gia bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, văn hóa, và một phần nào đó quyền biểu đạt tự do bị tước đoạt. Dù là sự thay đổi quy tắc của X, cấm tài khoản, hay Facebook, tiktok, trên các nền tảng tập trung, có quá nhiều hạn chế và ràng buộc tập trung, khiến người dùng chỉ có thể nhảy múa dưới gông cùm.
Mặc dù có những ứng dụng như Mammoth đang nỗ lực trong việc phi tập trung, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề không thể tránh khỏi. Mặc dù nhìn chung là phi tập trung, nhưng trong những máy chủ cụ thể, người dùng vẫn sẽ có nguy cơ bị nhà cung cấp máy chủ áp bức, bị bỏ rơi và bị cấm cản.
Ba, Phân tích sản phẩm ngành xã hội Web3
Đối mặt với những vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2, các sản phẩm Web3 bắt đầu khám phá từ nhiều khía cạnh khác nhau, từ tầng giao thức đến tầng ứng dụng, các dự án xã hội Web3 phát triển đa dạng nhằm giải quyết những điểm đau khác nhau trong mạng xã hội Web2.
Xét từ toàn bộ ngành công nghiệp Web3 xã hội, ngành công nghiệp Web3 xã hội có thể được chia thành 4 phần chính: lớp ứng dụng, lớp giao thức, lớp blockchain và lớp lưu trữ. Trong đó, chuỗi chuyên dụng cho xã hội cung cấp L1 tùy chỉnh cho các ứng dụng xã hội để phục vụ tốt hơn cho nhu cầu của các ứng dụng xã hội, vì các ứng dụng xã hội cần trao đổi thông tin nhiều hơn so với các Dapp tài chính, do đó có yêu cầu cao hơn về TPS nhanh hơn cũng như các chức năng lưu trữ và chỉ mục; lớp lưu trữ được sử dụng để lưu trữ dữ liệu liên quan đến xã hội; lớp giao thức cung cấp các thành phần phát triển công cộng để giúp các đội xây dựng sản phẩm; lớp ứng dụng dựa trên các yêu cầu cụ thể để xâm nhập vào một kịch bản phân khúc.
Vì hiện tại toàn bộ lĩnh vực xã hội Web3 vẫn đang ở giai đoạn xác thực giá trị, nên nghiên cứu này chọn xuất phát từ các điểm nhu cầu khác nhau của xã hội để phân tích các dự án xã hội Web3, nhằm phân tích một cách toàn diện tình trạng phát triển hiện tại của các loại dự án.
1. Giá trị dữ liệu trả lại cho người dùng
Trong các sản phẩm mạng xã hội truyền thống, dữ liệu của người dùng được coi là tài sản của nền tảng chứ không phải tài sản của chính người dùng. Trong trường hợp này, các nền tảng mạng xã hội có thể tận dụng dữ liệu mà người dùng cung cấp để thực hiện quảng cáo nhắm mục tiêu chính xác và tiếp thị cá nhân hóa. Tuy nhiên, thật không may, giá trị của những dữ liệu này không được phản hồi và đền bù hợp lý, người dùng rất khó để thu lợi từ giá trị dữ liệu của mình. Thực tế, sự đóng góp dữ liệu của người dùng được coi là một dạng cung cấp miễn phí, được nền tảng tự do sử dụng, dẫn đến tình trạng dữ liệu bị 'lợi dụng'.
Trong chế độ này, bất kể giá trị nội dung được tạo ra bởi người sáng tạo hay dữ liệu cá nhân do người dùng cung cấp, phần lớn lợi nhuận cuối cùng được độc quyền bởi các nền tảng xã hội.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
16 thích
Phần thưởng
16
5
Chia sẻ
Bình luận
0/400
SleepyValidator
· 08-03 07:15
Blockchain xã hội lại được thổi phồng lên.
Xem bản gốcTrả lời0
SnapshotBot
· 08-03 06:29
Đảng ăn cơm thật sự biết cách thổi phồng
Xem bản gốcTrả lời0
CrashHotline
· 07-31 09:40
Cái hố chơi cho Suckers tiếp theo đã đến
Xem bản gốcTrả lời0
CryptoTarotReader
· 07-31 09:33
Trong tương lai vẫn có thể đầu tư vào các khái niệm mới.
Tương lai của mạng xã hội Web3: Khám phá độ sâu từ nhu cầu bản chất đến mô hình đổi mới
Khám Phá Tương Lai Của Xã Hội Web3: Từ Định Nghĩa Đến Mô Hình Kinh Doanh
I. Giới thiệu: Khái niệm về mạng xã hội Web3
Gần đây, sự bùng nổ của các dự án như friend.tech và Bodhi đã một lần nữa thu hút sự chú ý của mọi người đối với mạng xã hội Web3. Mạng xã hội Web3 đang định nghĩa lại nhận thức của chúng ta về mạng xã hội thông qua công nghệ blockchain và cung cấp một loạt các giải pháp đổi mới. Dù là tài chính xã hội ( SocialFi ) hay mạng xã hội phi tập trung ( Desoc ), mạng xã hội Web3 đang tích cực khám phá khả năng của mạng xã hội tương lai.
Nhìn lại quá trình phát triển của các sản phẩm mạng xã hội, các sản phẩm mạng xã hội Web2 như Facebook, X, Instagram đã mang đến cho người dùng sự tiện lợi chưa từng có trong việc chia sẻ và giao tiếp. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng tiềm ẩn một số vấn đề. Các nền tảng mạng xã hội Web2 thường tập trung kiểm soát dữ liệu người dùng, thiếu tính minh bạch và bảo vệ quyền riêng tư, quản trị và quyết định của nền tảng thường bị kiểm soát bởi một số thực thể tập trung. Hơn nữa, việc khuyến khích người sáng tạo cũng là một vấn đề gây tranh cãi đối với các sản phẩm mạng xã hội Web2.
Trong khi đó, mạng xã hội Web3 đang tái định hình mạng xã hội bằng những cách hoàn toàn mới. Mạng xã hội Web3 nhấn mạnh tính phi tập trung, quyền riêng tư và quyền kiểm soát dữ liệu của người dùng, cũng như cơ chế khuyến khích của kinh tế tiền điện tử, đã xuất hiện các giao thức và sản phẩm như Lens, CyberConnect, Farcaster, Phaver, Debox. Các khái niệm như SocialFi kết hợp tài chính và mạng xã hội, định hình lại diện mạo của mạng xã hội. Trong khi đó, Desoc cam kết xây dựng một hệ sinh thái xã hội phi tập trung để loại bỏ nhiều vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2.
Mặc dù lĩnh vực mạng xã hội đã được kỳ vọng sẽ trở thành ứng dụng quy mô lớn tiếp theo trong thời gian dài, nhưng kể từ khi ra đời đến nay vẫn chưa đạt được bước đột phá. Tương lai của mạng xã hội Web3 sẽ phát triển như thế nào? Những sản phẩm mạng xã hội không ngừng xuất hiện là nhất thời hay sẽ trở thành ứng dụng quy mô lớn tiếp theo? Bài viết này sẽ đi sâu vào các khái niệm cốt lõi và giải pháp của mạng xã hội Web3, phân tích tình trạng phát triển, lợi thế và thách thức của nó. Chúng tôi sẽ quay trở lại bản chất của mạng xã hội, xem xét lĩnh vực mạng xã hội Web3, tiết lộ những lợi thế và thách thức của nó, và thảo luận về vai trò của chúng trong việc tái hình thành mạng xã hội.
Hai, tại sao cần mạng xã hội Web3?
1. Bản chất của xã hội không thay đổi theo sự phát triển của lịch sử
Như Tom Standage đã đề cập trong cuốn "Lịch sử ngắn về mạng xã hội", chúng ta thường nghĩ rằng mạng xã hội là một khái niệm mới xuất hiện cùng với sự phát triển của internet và công nghệ số. Tuy nhiên, thực tế là con người đã luôn giao tiếp và truyền thông qua nhiều hình thức khác nhau. Từ những bức thư cổ xưa, quán cà phê cho đến các mạng xã hội hiện đại, bản chất của mạng xã hội không hề thay đổi, chỉ là hình thức và công cụ kỹ thuật của nó liên tục tiến hóa. Mạng xã hội là sự mở rộng của đặc điểm con người, là một cách mà chúng ta liên tục theo đuổi sự kết nối và giao tiếp.
Xét từ các giai đoạn lịch sử khác nhau, công nghệ đã có tác động đáng kể đến sự phát triển và tiến hóa của mạng xã hội, là một động lực quan trọng của sự chuyển biến.
Thời kỳ cổ đại và truyền thông truyền thống: Trong thời kỳ cổ đại, thư từ, bưu chính và các hình thức khác là phương tiện giao tiếp chính. Với sự phát minh của kỹ thuật in, sách và báo trở thành công cụ chính để truyền bá thông tin, nhưng phạm vi giao tiếp bị hạn chế bởi địa lý và tốc độ truyền thông.
Thời đại điện báo và điện thoại: Cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, sự xuất hiện của điện báo đã rút ngắn thời gian truyền tải thông tin, sự phổ biến của điện thoại đã thay đổi cách giao tiếp từ xa, con người có thể giao tiếp thông tin một cách nhanh chóng hơn.
Thời đại phát thanh và truyền hình: Các phương tiện phát thanh và truyền hình của thế kỷ 20 đã thay đổi cách thức truyền thông đại chúng, cho phép thông tin được lan tỏa rộng rãi hơn, hình thành nên văn hóa, chính trị và quan niệm xã hội.
Thế giới Internet và thời kỳ Web1.0: Từ những năm 1990 đến đầu những năm 2000, sự xuất hiện của Internet đã khiến cho việc truyền thông tin trở nên rộng rãi và tức thời hơn. Thời kỳ Web1.0 chủ yếu bao gồm các trang web tĩnh, nội dung chủ yếu là việc truyền tải một chiều từ chính thức đến người dùng, người dùng không thể tham gia tích cực vào việc sáng tạo nội dung, tính xã hội khá thấp.
Web2.0 và sự trỗi dậy của mạng xã hội: Từ giữa những năm 2000 đến nay, với sự trỗi dậy của Web2.0, đã xuất hiện các nền tảng mạng xã hội tương tác và có sự tham gia của người dùng nhiều hơn, như Facebook, X và YouTube. Những nền tảng này cung cấp nhiều nội dung do người dùng tạo ra và các chức năng xã hội, trở thành công cụ chính cho việc giao tiếp, chia sẻ và tương tác hàng ngày của mọi người.
Web3.0 và mạng xã hội phi tập trung: Gần đây, với sự phát triển của công nghệ blockchain và tiền điện tử, đã xuất hiện các nền tảng mạng xã hội Web3.0 chú trọng hơn đến tính phi tập trung, bảo vệ quyền riêng tư và kiểm soát của người dùng. Những nền tảng này cố gắng giải quyết các vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2.0, chẳng hạn như quyền riêng tư dữ liệu, lọc thuật toán và tính xác thực của thông tin, đồng thời cung cấp trải nghiệm mạng xã hội an toàn và minh bạch hơn.
Dễ dàng nhận thấy, con người từ xa xưa đã có nhu cầu giao tiếp xã hội. Nhưng về bản chất, dù là giao tiếp trực tiếp, gửi thư bằng bồ câu hay khắc trên bảng đá để truyền đạt cho người khác, nhu cầu giao tiếp xã hội của con người về cơ bản vẫn không thay đổi nhiều theo sự phát triển của thời đại, nhu cầu cốt lõi được tóm tắt thành bốn điểm sau:
2. Giải quyết nhu cầu "Nhanh, Tốt, Tiết kiệm" của Web2 xã hội
Sau giữa những năm 2000, mạng xã hội Web2 bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Facebook trở thành người tiên phong trong số đó, cung cấp cho người dùng các chức năng chia sẻ thông tin, hình ảnh, video, cập nhật trạng thái, và cho phép người dùng xây dựng mạng xã hội. Sau đó, nhiều nền tảng xã hội khác như X, YouTube, LinkedIn lần lượt xuất hiện.
Mỗi nền tảng có những đặc điểm và chức năng khác nhau, chẳng hạn như X với cách truyền thông tin và tương tác xã hội độc đáo của mình, đã trở thành một nền tảng quan trọng cho việc truyền bá thông tin và thảo luận. Giới hạn 140 ký tự của nó nhanh chóng truyền bá thông tin, trở thành tâm điểm của tin tức và thảo luận chủ đề; YouTube với tư cách là nền tảng chia sẻ video đã thay đổi cách mọi người xem và chia sẻ video, trở thành một nền tảng sáng tạo và chia sẻ nội dung được ưa chuộng; LinkedIn tập trung vào mạng xã hội nghề nghiệp, cung cấp một mạng lưới chuyên nghiệp, cho phép người dùng xây dựng mối quan hệ nghề nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm làm việc và mở rộng quan hệ; Instagram với chức năng chia sẻ hình ảnh mạnh mẽ và khả năng tương tác xã hội đã thu hút một lượng lớn người dùng, trở thành một trong những nền tảng chính để chia sẻ ảnh và video.
Trong giai đoạn Web2, nhấn mạnh sự tham gia của người dùng, tương tác và tạo nội dung, các trang web đã chuyển từ việc hiển thị thông tin tĩnh sang nền tảng xã hội động và tương tác hơn, cho phép người dùng tạo ra và chia sẻ nội dung, từ văn bản và hình ảnh đơn giản đến video, blog và hồ sơ phong phú hơn. Với sự phát triển của internet di động và sự phổ biến của điện thoại thông minh, mọi người có thể truy cập các nền tảng mạng xã hội mọi lúc mọi nơi, thúc đẩy sự thuận tiện và tần suất của các hoạt động xã hội.
Với sự gia tăng quy mô người dùng, mạng xã hội dần trở thành nền tảng chính cho các hoạt động thương mại và quảng cáo, các doanh nghiệp và thương hiệu sử dụng mạng xã hội để thu hút người dùng và khuyến mại sản phẩm, giá trị thị trường của các dự án xã hội cũng tăng vọt, trong đó công ty hàng đầu Meta(, trước đây là Facebook), kể từ khi IPO vào năm 2012 đã có giá trị thị trường tăng vọt, đạt mốc 1 nghìn tỷ USD vào năm 2021.
Nhìn lại lịch sử phát triển của mạng xã hội Web2, bản chất của nhu cầu xã hội vẫn không thay đổi, sự thay đổi cốt lõi là cung cấp dịch vụ nhanh hơn, tiện lợi hơn và rẻ hơn. Facebook giúp mọi người kết bạn và chia sẻ thông tin nhanh hơn, X giúp mọi người nhanh chóng thấy tin tức nóng hổi và thảo luận tương tác ( so với báo chí và truyền hình ), LinkedIn đã biến việc kết nối xã hội trong công việc từ chỉ có thể giới thiệu trực tiếp thành kết bạn nhanh chóng trực tuyến... Về bản chất, sản phẩm xã hội của Web2 giải quyết nhu cầu "nhanh, tốt, rẻ" trong xã hội.
3. Khó khăn trong ngành xã hội truyền thống
Tuy nhiên, mạng xã hội Web2 cũng mang lại một số vấn đề, cốt lõi có thể tóm tắt thành hai khía cạnh: quyền sở hữu dữ liệu và sự tập trung.
Rò rỉ thông tin cá nhân: Dữ liệu người dùng bị thu thập và sử dụng một cách rộng rãi, dẫn đến rủi ro rò rỉ thông tin cá nhân. Nền tảng có thể lạm dụng dữ liệu người dùng hoặc bán cho bên thứ ba, gây ra vấn đề rò rỉ thông tin và lạm dụng dữ liệu.
Giá trị không được hoàn trả cho người dùng: Dữ liệu của người dùng giúp các nền tảng xã hội thực hiện các hành vi quảng cáo tiếp thị chính xác, tuy nhiên người dùng lại không thể nhận được lợi ích từ doanh thu, dẫn đến việc dữ liệu của người dùng bị các nền tảng tận dụng mà không được đền bù.
Không thể xuyên nền tảng: Do dữ liệu của người dùng thuộc về nền tảng chứ không phải thuộc về chính họ, nên khi đăng ký trên các mạng xã hội khác nhau, người dùng thường phải bắt đầu từ 0, thông tin như danh thiếp xã hội của họ không thể lưu thông trên nhiều nền tảng mạng xã hội, mỗi nền tảng mạng xã hội đều trở thành một hòn đảo.
Trong môi trường xã hội Web2, nhiều người sáng tạo phản hồi rằng sau khi tạo ra phần lớn giá trị, họ hoàn toàn không nhận được phần thưởng xứng đáng, hoặc chỉ nhận được một phần rất nhỏ. Có thể xây dựng thương hiệu cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội, nhưng không có quyền sở hữu và kiểm soát đối với dữ liệu và giá trị của nội dung đã tạo ra. Một khi X, Youtube xóa hồ sơ cá nhân, tất cả dữ liệu nội dung tích lũy sẽ bị mất.
Khả năng chống kiểm duyệt yếu: Do thông tin của Web2 được lưu trữ trên các máy chủ tập trung, dẫn đến việc quyền tự do ngôn luận không thể thực hiện trong nhiều ứng dụng ở các quốc gia bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, văn hóa, và một phần nào đó quyền biểu đạt tự do bị tước đoạt. Dù là sự thay đổi quy tắc của X, cấm tài khoản, hay Facebook, tiktok, trên các nền tảng tập trung, có quá nhiều hạn chế và ràng buộc tập trung, khiến người dùng chỉ có thể nhảy múa dưới gông cùm.
Mặc dù có những ứng dụng như Mammoth đang nỗ lực trong việc phi tập trung, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề không thể tránh khỏi. Mặc dù nhìn chung là phi tập trung, nhưng trong những máy chủ cụ thể, người dùng vẫn sẽ có nguy cơ bị nhà cung cấp máy chủ áp bức, bị bỏ rơi và bị cấm cản.
Ba, Phân tích sản phẩm ngành xã hội Web3
Đối mặt với những vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2, các sản phẩm Web3 bắt đầu khám phá từ nhiều khía cạnh khác nhau, từ tầng giao thức đến tầng ứng dụng, các dự án xã hội Web3 phát triển đa dạng nhằm giải quyết những điểm đau khác nhau trong mạng xã hội Web2.
Xét từ toàn bộ ngành công nghiệp Web3 xã hội, ngành công nghiệp Web3 xã hội có thể được chia thành 4 phần chính: lớp ứng dụng, lớp giao thức, lớp blockchain và lớp lưu trữ. Trong đó, chuỗi chuyên dụng cho xã hội cung cấp L1 tùy chỉnh cho các ứng dụng xã hội để phục vụ tốt hơn cho nhu cầu của các ứng dụng xã hội, vì các ứng dụng xã hội cần trao đổi thông tin nhiều hơn so với các Dapp tài chính, do đó có yêu cầu cao hơn về TPS nhanh hơn cũng như các chức năng lưu trữ và chỉ mục; lớp lưu trữ được sử dụng để lưu trữ dữ liệu liên quan đến xã hội; lớp giao thức cung cấp các thành phần phát triển công cộng để giúp các đội xây dựng sản phẩm; lớp ứng dụng dựa trên các yêu cầu cụ thể để xâm nhập vào một kịch bản phân khúc.
Vì hiện tại toàn bộ lĩnh vực xã hội Web3 vẫn đang ở giai đoạn xác thực giá trị, nên nghiên cứu này chọn xuất phát từ các điểm nhu cầu khác nhau của xã hội để phân tích các dự án xã hội Web3, nhằm phân tích một cách toàn diện tình trạng phát triển hiện tại của các loại dự án.
1. Giá trị dữ liệu trả lại cho người dùng
Trong các sản phẩm mạng xã hội truyền thống, dữ liệu của người dùng được coi là tài sản của nền tảng chứ không phải tài sản của chính người dùng. Trong trường hợp này, các nền tảng mạng xã hội có thể tận dụng dữ liệu mà người dùng cung cấp để thực hiện quảng cáo nhắm mục tiêu chính xác và tiếp thị cá nhân hóa. Tuy nhiên, thật không may, giá trị của những dữ liệu này không được phản hồi và đền bù hợp lý, người dùng rất khó để thu lợi từ giá trị dữ liệu của mình. Thực tế, sự đóng góp dữ liệu của người dùng được coi là một dạng cung cấp miễn phí, được nền tảng tự do sử dụng, dẫn đến tình trạng dữ liệu bị 'lợi dụng'.
Trong chế độ này, bất kể giá trị nội dung được tạo ra bởi người sáng tạo hay dữ liệu cá nhân do người dùng cung cấp, phần lớn lợi nhuận cuối cùng được độc quyền bởi các nền tảng xã hội.