Từ AMM đến sổ lệnh: Khám phá sự tiến hóa của cơ chế định giá thị trường dự đoán và khả năng tích hợp của nó với DEX

Thị trường dự đoán về bản chất là một sàn giao dịch về xác suất của các sự kiện trong tương lai. Người dùng thể hiện đánh giá của mình về một sự kiện cụ thể bằng cách mua một tùy chọn nào đó. Do tính đặc thù của thị trường dự đoán, cơ chế định giá và thanh khoản của nó khác với giao dịch truyền thống.

Cơ chế định giá của nền tảng thị trường dự đoán đã trải qua sự thay đổi lớn. Ban đầu, nó sử dụng một cơ chế AMM gọi là quy tắc điểm thị trường logarithmic (LMSR) để cung cấp tính thanh khoản và định giá theo thời gian thực. Thuật toán này cũng được sử dụng bởi một số giao thức tiền điện tử khác.

Hiểu đặc điểm của LMSR giúp hiểu cơ chế định giá của nền tảng thị trường dự đoán trong phần lớn thời gian, cũng như lý do các giao thức khác chọn LMSR, đồng thời cũng có thể hiểu động cơ của nền tảng khi nâng cấp từ LMSR lên sổ đặt hàng ngoài chuỗi.

Đặc điểm và ưu nhược điểm của LMSR

Tóm tắt LMSR

LMSR là cơ chế định giá được thiết kế đặc biệt cho thị trường dự đoán, cho phép người dùng mua "cổ phần" của một lựa chọn dựa trên phán đoán, thị trường sẽ tự động điều chỉnh giá theo tổng nhu cầu. Đặc điểm lớn nhất của LMSR là không cần đối tác để thực hiện giao dịch, ngay cả khi là nhà giao dịch đầu tiên, hệ thống cũng có thể cung cấp định giá và giao dịch. Điều này giúp thị trường dự đoán có "tính thanh khoản vĩnh viễn" tương tự như một DEX.

Nói một cách đơn giản, LMSR là một mô hình hàm chi phí, tính toán giá dựa trên lượng "cổ phần" hiện tại của các tùy chọn. Cơ chế này đảm bảo rằng giá luôn phản ánh xác suất kỳ vọng của thị trường đối với các kết quả khác nhau của sự kiện.

Công thức cốt lõi của LMSR

Hàm chi phí C của LMSR được tính toán dựa trên số lượng cổ phần đã bán của tất cả các kết quả có thể trong thị trường. Công thức của nó là:

C(...) = b * ln(∑exp(qi/b))

Trong đó:

• C(...): Hàm chi phí, biểu thị tổng chi phí để nhà tạo lập thị trường duy trì phân phối cổ phần hiện tại.
• n: Tổng số kết quả có thể có trong thị trường
• qi：Phần đã mua hiện tại của tùy chọn thứ i
• b：Thông số thanh khoản, càng lớn càng cho thấy thị trường "ổn định" hơn, giá phản ứng với giao dịch mới càng kém nhạy.
• C(q)：Chi phí để làm cho thị trường thay đổi từ trạng thái hiện tại sang trạng thái q

Đặc điểm quan trọng nhất của công thức này là tổng giá của tất cả các kết quả luôn bằng 1. Khi người dùng mua "có" cổ phần, q(YES) tăng lên, dẫn đến P(YES) tăng lên, trong khi P(NO) giảm xuống, từ đó duy trì tổng giá bằng 1.

cơ chế định giá

Trong LMSR, giá cả là đạo hàm biên của hàm chi phí. Cụ thể, giá của tùy chọn thứ i là chi phí biên phải trả khi mua thêm một đơn vị của tùy chọn đó:

pi = ∂C/∂qi = exp(qi/b) / ∑exp(qj/b)

Điều này có nghĩa là:

• Khối lượng mua của một tùy chọn càng lớn, giá sẽ dần dần tăng lên.
• Giá cuối cùng sẽ tiến gần đến việc phản ánh xác suất chủ quan của từng tùy chọn xảy ra trên thị trường

Chẳng hạn, trong một thị trường dự đoán kiểu "Có/Không", nếu đa số mọi người mua "Có", thì giá của "Có" có thể tăng lên 0.80, trong khi "Không" giảm xuống 0.20, cho thấy thị trường cho rằng xác suất xảy ra sự kiện là 80%.

Ngoài ra, bất kể loại tính thanh khoản nào, đường cong của hàm chi phí đều kéo dài lên trên. Điều này có nghĩa là càng mua nhiều cổ phần, tổng chi phí phải trả càng cao.

Vai trò của tham số thanh khoản b: Giá trị b ảnh hưởng trực tiếp đến độ "mịn" của đường cong, tức là thanh khoản hoặc "độ dày" của thị trường.

• Tính thanh khoản cao ( b=100): Đường cong tương đối phẳng. Ngay cả khi mua một số lượng lớn cổ phần, tốc độ tăng giá cũng rất chậm. Thị trường như vậy có thể "hấp thụ" giao dịch lớn mà không gây ra biến động giá mạnh.
• Tính thanh khoản thấp (b=20): Đường cong rất dốc. Ngay cả việc mua một lượng nhỏ cũng sẽ dẫn đến sự tăng vọt giá. Thị trường như vậy rất nhạy cảm, thanh khoản kém.

Tính thanh khoản cao (giá trị b lớn) giống như một "bệ đỡ", giúp thị trường có thể hấp thu sức mua lớn hơn mà không làm giá biến động mạnh; tính thanh khoản thấp thì rất nhạy cảm.

Cân nhắc cơ chế LMSR và chuyển đổi mô hình nền tảng thị trường dự đoán

Trước khi thảo luận về sự tiến hóa của nền tảng thị trường dự đoán sang mô hình sổ lệnh, cần thiết phải phân tích cơ chế LMSR mà nó đã áp dụng từ sớm. LMSR không chỉ là một tùy chọn kỹ thuật đơn giản, mà là một bộ giao thức nền tảng có triết lý thiết kế rõ ràng và các thỏa hiệp nội tại, các đặc điểm của nó quyết định vị trí lịch sử của nó trong các giai đoạn phát triển khác nhau của thị trường dự đoán.

Cơ chế cốt lõi và sự cân nhắc thiết kế của LMSR

Mục tiêu thiết kế cơ bản của LMSR là tập hợp thông tin, chứ không phải là lợi nhuận của nhà tạo lập thị trường. Nó giải quyết vấn đề "khởi động lạnh" khó khăn nhất cho thị trường dự đoán thông qua mô hình toán học tự động, tức là cung cấp tính thanh khoản khi thiếu các đối tác giao dịch trong giai đoạn đầu.

Phân tích lợi thế: Cung cấp tính thanh khoản vô điều kiện và rủi ro thị trường có thể kiểm soát.

Đóng góp cốt lõi nhất của LMSR là nó đảm bảo rằng luôn có bên đối tác trong giao dịch tại bất kỳ thời điểm nào trên thị trường. Dù quan điểm trên thị trường có bất kỳ mạo hiểm hay cực đoan đến đâu, thì các nhà tạo lập thị trường luôn có thể cung cấp một báo giá mua hoặc bán. Điều này về cơ bản giải quyết vấn đề mà sổ đặt hàng truyền thống gặp phải trong các thị trường đầu tiên do tính thanh khoản thấp không thể thực hiện giao dịch.

Điều này tương ứng với việc những người tạo lập thị trường cung cấp sự đảm bảo cho tính thanh khoản "vô hạn" này, tổn thất tối đa tiềm năng của họ là có thể dự đoán và có giới hạn. Tổn thất tối đa được xác định bởi tham số thanh khoản "b" và số lượng kết quả thị trường "n", với công thức "tổn thất tối đa = b⋅ln(n)". Tính chắc chắn của rủi ro này làm cho chi phí tài trợ cho một thị trường dự đoán trở nên có thể kiểm soát, loại bỏ rủi ro thua lỗ vô hạn, điều này là rất quan trọng đối với các bên hoặc tổ chức cần khởi động thị trường mới.

Khuyết điểm nội tại: Tính thanh khoản tĩnh và định hướng phi lợi nhuận

Tuy nhiên, những lợi thế của LMSR cũng mang đến những khiếm khuyết cấu trúc không thể khắc phục.

• Khó khăn với tham số b và tính thanh khoản tĩnh: Đây là hạn chế cốt lõi nhất của LMSR. Tham số thanh khoản "b" được thiết lập ngay khi tạo ra thị trường và thường giữ nguyên trong suốt vòng đời của thị trường. Giá trị "b" lớn có nghĩa là thanh khoản sâu, giá ổn định, nhưng phản ứng chậm với thông tin mới; giá trị "b" nhỏ có nghĩa là nhạy cảm với giá, có thể nhanh chóng tập hợp quan điểm, nhưng thị trường yếu ớt, biến động mạnh. Cách thiết lập tĩnh này khiến thị trường không thể tự điều chỉnh độ sâu và độ nhạy của nó dựa trên sự thay đổi thực tế của thanh khoản và dòng thông tin.

• Vai trò trợ cấp của nhà tạo lập thị trường: Mô hình LMSR có kỳ vọng toán học lý thuyết là thua lỗ. Thua lỗ của nhà tạo lập thị trường được coi là "chi phí thông tin" mà họ phải trả để có được trí tuệ tập thể của thị trường (tức là giá chính xác cuối cùng được hình thành từ tất cả các giao dịch). Định vị này quyết định rằng nó về bản chất là một hệ thống mà bên khởi xướng trợ cấp giao dịch, không phù hợp với mô hình nhà tạo lập thị trường theo đuổi lợi nhuận, và cũng khó để xây dựng một hệ sinh thái có lợi với sự tham gia của nhiều LP phi tập trung.

Ngoài ra, khi LMSR được triển khai trên chuỗi, các phép toán logarithm và exponential liên quan sẽ tiêu tốn nhiều Gas hơn so với các phép toán cơ bản thường thấy trong DEX, điều này càng làm tăng ma sát giao dịch của nó trong môi trường phi tập trung.

Chuyển đổi kiểu: Nền tảng thị trường dự đoán từ bỏ tính tất yếu của LMSR

Tóm lại, LMSR là một công cụ hiệu quả và thiết thực trong giai đoạn đầu của nền tảng, khi tính thanh khoản còn hạn chế. Tuy nhiên, khi số lượng người dùng và quy mô vốn của nền tảng thị trường dự đoán vượt qua ngưỡng nhất định, thiết kế của nó, vốn đánh đổi hiệu quả để đổi lấy tính thanh khoản, chuyển từ lợi thế thành rào cản phát triển. Việc chuyển sang mô hình sổ lệnh dựa trên những cân nhắc chiến lược sau đây:

• Nhu cầu cơ bản về hiệu quả vốn: LMSR yêu cầu các nhà tạo lập thị trường cung cấp tính thanh khoản cho toàn bộ khoảng giá từ 0% đến 100%, điều này dẫn đến một lượng lớn vốn bị lưu trữ tại các điểm giá có xác suất giao dịch rất thấp, hiệu quả vốn kém. Sổ lệnh cho phép các nhà tạo lập thị trường và người dùng tập trung tính thanh khoản một cách chính xác vào các khoảng giá sôi động nhất của thị trường, điều này phù hợp cao với các chiến lược tạo lập thị trường chuyên nghiệp.

• Tối ưu hóa trải nghiệm giao dịch: Đặc điểm thuật toán của LMSR quyết định rằng bất kỳ quy mô giao dịch nào cũng không thể tránh khỏi việc phát sinh trượt giá. Đối với thị trường có tính thanh khoản ngày càng dày đặc, sự ma sát giao dịch vốn có này sẽ cản trở việc đưa vào dòng vốn lớn. Trong khi đó, thị trường sổ lệnh trưởng thành có thể hấp thụ các đơn hàng lớn thông qua độ sâu đối tác dày đặc, cung cấp việc thực hiện giao dịch với trượt giá thấp hơn và trải nghiệm tốt hơn.

• Chiến lược thu hút thanh khoản chuyên nghiệp cần: Sổ lệnh là mô hình thị trường phổ biến và quen thuộc nhất đối với các nhà giao dịch chuyên nghiệp và các tổ chức tạo lập thị trường. Việc chuyển sang sổ lệnh có nghĩa là nền tảng thị trường dự đoán đã gửi tín hiệu mời gọi rõ ràng đến các nhà cung cấp thanh khoản chuyên nghiệp trong thế giới tiền điện tử cũng như tài chính truyền thống. Đây là bước quan trọng trong việc chuyển từ việc thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nhỏ lẻ sang việc xây dựng độ sâu thị trường cấp chuyên nghiệp.

Cơ chế định giá và thanh khoản của nền tảng thị trường dự đoán hiện tại

Việc nâng cấp nền tảng thị trường dự đoán là sự lựa chọn tất yếu sau khi quy mô người dùng và độ trưởng thành của nền tảng đạt đến điểm tới hạn. Đằng sau sự chuyển biến này là sự cân nhắc hệ thống về ba mục tiêu: trải nghiệm giao dịch, chi phí Gas và độ sâu của thị trường. Cấu trúc hiện tại của nó có thể được phân tích từ hai khía cạnh: cơ chế thanh khoản và logic neo giá.

Chế độ kết hợp giữa thanh toán trên chuỗi và sổ lệnh ngoài chuỗi

Cơ chế thanh khoản của nền tảng thị trường dự đoán áp dụng một kiến trúc kết hợp giữa on-chain và off-chain, nhằm đảm bảo an toàn cho việc thanh toán phi tập trung và trải nghiệm giao dịch mượt mà của sàn giao dịch tập trung.

• Sổ lệnh ngoài chuỗi: Việc gửi và khớp lệnh giới hạn của người dùng được thực hiện hoàn toàn trên máy chủ ngoài chuỗi, thao tác ngay lập tức và không tốn phí Gas. Điều này làm cho trải nghiệm giao dịch trên nền tảng thị trường dự đoán tương tự như trên sàn giao dịch tập trung, người dùng có thể trực quan thấy độ sâu thị trường (bảng mua bán) được cấu thành từ tất cả các lệnh giới hạn. Tính thanh khoản do đó trực tiếp đến từ tất cả các bên tham gia giao dịch, thay vì từ một quỹ thanh khoản thụ động.

• Thanh toán trên chuỗi: Khi lệnh mua và lệnh bán trong sổ lệnh ngoại tuyến được khớp thành công, bước giao hàng tài sản cuối cùng sẽ được thực hiện trên chuỗi Polygon thông qua hợp đồng thông minh. Mô hình "khớp ngoại tuyến, thanh toán trên chuỗi" này, trong khi giữ lại tính linh hoạt của sổ lệnh, đảm bảo tính cuối cùng của kết quả giao dịch và tính không thể thay đổi của quyền sở hữu tài sản. Giá hiển thị, chính là điểm giữa của giá mua và giá bán trong sổ lệnh ngoại tuyến.

Logic cơ bản của việc giá được neo: Chia sẻ về quá trình đúc và vòng tròn chênh lệch giá

Đối với thị trường dự đoán, cơ chế cốt lõi là làm thế nào để đảm bảo xác suất tổng của hai kết quả "có" (YES) và "không" (NO) luôn bằng 100% (tức là "$1"). Mô hình sổ lệnh không tự động giới hạn giá đặt hàng thông qua mã, mà là thông qua một thiết kế tài sản cơ bản tinh vi và cơ chế chênh lệch giá, tận dụng sức mạnh điều chỉnh của thị trường để đảm bảo rằng tổng giá luôn hội tụ về "$1".

1. Cơ sở cốt lõi: Đúc và mua lại cặp chia sẻ hoàn chỉnh

Cơ sở của cơ chế này là một phương trình giá trị không thể lay chuyển được được thiết lập trên lớp hợp đồng của nền tảng thị trường dự đoán.

• Đúc: bất kỳ người tham gia nào cũng có thể gửi vào hợp đồng "$1" USDC và đồng thời nhận 1 phần YES và 1 phần NO. Hành động này xác lập "1 phần YES + 1 phần NO = $1" như một giá trị cơ bản được neo.

• Hoàn lại: Tương tự, bất kỳ người tham gia nào đồng thời nắm giữ 1 phần YES và 1 phần NO đều có thể kết hợp chúng và trả lại cho hợp đồng, hoàn lại "$1" USDC.

Kênh hai chiều này đảm bảo rằng tổng giá trị của một bộ kết quả hoàn chỉnh được neo chặt tại "$1".

2. Khám phá giá: Giao dịch sổ lệnh độc lập

Dựa trên nền tảng trên, cổ phần YES và cổ phần NO là hai loại tài sản độc lập, giao dịch với USDC trên sổ đặt hàng của riêng chúng. Người tham gia có thể tự do đặt lệnh giới hạn với bất kỳ mức giá nào, không có giới hạn nào từ lớp giao thức. Cơ chế định giá tự do này chắc chắn sẽ dẫn đến sự lệch giá, từ đó tạo cơ hội cho các nhà đầu cơ.

3. Ràng buộc giá: Sửa đổi chênh lệch giá thị trường

Hành vi kiếm lời của các nhà đầu cơ (thường là robot tự động) là yếu tố then chốt để đảm bảo giá trở về. Một khi tổng giá giao dịch của các phần YES và NO lệch khỏi "$1", cửa sổ arbitrage không rủi ro sẽ mở ra.

• Khi "P(YES) + P(NO) > $1" ( ví dụ "$0.70 + $0.40 = $1.10"): Nhà đầu tư chênh lệch sẽ thực hiện hành động "đúc-bán": gửi vào hợp đồng "$1", đúc ra 1 YES và 1 NO, sau đó ngay lập tức bán trên sổ lệnh với giá "$0.70" và "$0.40", thu được "$0.10" lợi nhuận không rủi ro. Hành vi này xảy ra một cách phổ biến.