Giá trị thực sự của Web3 AI sau khi bong bóng AI Agent vỡ
Vào quý IV năm ngoái, lĩnh vực đại lý AI đã chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ, giá trị thị trường nhanh chóng tăng từ gần như bằng không lên hơn 20 tỷ USD. Các "thông minh thể" trong chốc lát trở nên rất phổ biến, từ hài hước thú vị đến tự động giao dịch tiền điện tử, giúp bạn kiếm tiền với "đại lý tài chính", cho đến các tổ chức đầu tư đầu tư vào những đại lý khác, thậm chí xuất hiện hình thức tổ chức "con người và đại lý cùng quản lý", với nhiều cách chơi khác nhau, khiến người ta mơ mộng về giấc mộng làm giàu chỉ sau một đêm.
Tuy nhiên, cơn sốt này đến nhanh mà cũng đi nhanh. Sau khi bong bóng vỡ, nhiều dự án lần lượt thất bại. Tuy nhiên, một số dự án cơ sở hạ tầng AI có giá trị thực dụng bắt đầu chiếm ưu thế trên thị trường. Giá trị thực sự dần dần được hiện ra, làn sóng Web3 AI tiếp theo đang được hình thành, lần này có thể không chỉ là sự thổi phồng, đáng để chúng ta theo dõi chặt chẽ.
Chúng ta đều biết, mỗi khi xuất hiện một lĩnh vực mới hoặc điểm nóng, thị trường thường không quá quan tâm đến các yếu tố cơ bản. Chỉ cần trông có vẻ sôi nổi, có sức thu hút, hiệu ứng trình diễn đẹp, bất kể giá trị thực tế lớn nhỏ ra sao, giá trị thị trường có thể dễ dàng vượt qua một trăm triệu đô la.
Dự án này là đại diện xuất sắc nhất trong làn sóng này về khả năng kể chuyện. Họ nắm bắt chính xác thị trường, chiếm lĩnh tâm trí người dùng, và có khả năng kể chuyện xuất sắc. Do đó, các nhà phát triển lần lượt phát hành dự án trên nền tảng của họ, và các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng theo xu hướng đầu cơ.
Sau đó, một dự án khác đã chọn một lộ trình hoàn toàn khác - AI mã nguồn mở, cho phép bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể dễ dàng bắt đầu và tự mình hiện thực hóa ý tưởng. Ý tưởng này nhanh chóng tạo ra sự đồng cảm rộng rãi, cộng đồng nhanh chóng phát triển, số lượt theo dõi và số nhánh trên GitHub tăng trưởng theo cấp số nhân.
Tổng giá trị của một hệ sinh thái nào đó đã từng tăng vọt lên hơn 5 tỷ USD, một dự án khác cũng đạt gần một nửa quy mô vào thời điểm cao nhất. Một số dự án đại lý AI thú vị khác, như một robot giao dịch, cũng từng vượt mốc 1 tỷ giá trị thị trường.
Tuy nhiên, bầu không khí thị trường hiện nay đã xảy ra sự thay đổi lớn. Các dự án đại lý mới ra mắt và hoạt động tốt có giá trị thị trường phần lớn từ 3 triệu đến 10 triệu USD; giá trị thị trường của các dự án cũ cũng đã bị nén xuống khoảng từ 10 triệu đến 50 triệu USD. Trần giá trị của toàn bộ lĩnh vực đã bị hạ xuống, tổng giá trị thị trường cũng đã giảm từ đỉnh điểm 20 tỷ USD xuống khoảng 4-6 tỷ USD hiện nay.
Hạ tầng nổi lên, Web2 AI phát triển nhanh chóng
Thị trường hiện nay không còn mù quáng ủng hộ những dự án "bề ngoài hào nhoáng" nữa, mà bắt đầu chú trọng vào các yếu tố cơ bản thực sự. Đặc biệt trong bối cảnh sự phát triển của các mô hình AI Web2 đang thay đổi từng ngày, mọi người càng quan tâm đến giá trị lâu dài của hạ tầng và AI phi tập trung.
Các mô hình AI của các công ty công nghệ lớn gần như được cập nhật và cải tiến hàng tháng, trở nên mạnh mẽ hơn, nhanh hơn và thông minh hơn. Ví dụ, một chatbot gần đây đã ra mắt tính năng tạo hình ảnh, ngay sau khi ra mắt đã ngay lập tức gây ra cơn sốt hình ảnh "Ghibli" và trở thành tâm điểm trên mạng xã hội.
Các sản phẩm tiêu dùng Web2 cũng đang tiến hóa nhanh chóng. Nhờ vào sự tăng cường khả năng AI cơ bản, nhiều trải nghiệm sản phẩm trước đây không thể thực hiện giờ đã trở thành khả thi. Các công cụ phát triển mới nổi đã nâng cao đáng kể hiệu suất làm việc của các nhà phát triển, việc cập nhật tính năng nhanh chóng và phong phú. Các đại lý AI và quy trình làm việc thông minh đã thâm nhập vào các lĩnh vực khác nhau, và rào cản gia nhập ngày càng thấp. Đối với người dùng, việc thay đổi công cụ gần như không có chi phí - nếu một công cụ không hiệu quả hoặc giá cao, ngay lập tức có thể tìm thấy các sản phẩm thay thế với giao diện tốt hơn và trải nghiệm tốt hơn. Cạnh tranh trên toàn thị trường ngày càng gay gắt, nhưng cũng thúc đẩy các sản phẩm thực sự có giá trị nhanh chóng được triển khai.
Sự thức tỉnh về quyền sở hữu dữ liệu: Ai mới là chủ sở hữu dữ liệu thực sự?
Trong khi mọi thứ đang phát triển nhanh chóng, ngày càng nhiều người bắt đầu nhận ra một vấn đề: hiện nay có rất nhiều ứng dụng đại lý AI ở khắp mọi nơi, nhưng hầu hết chúng đều sử dụng công nghệ tập trung - vậy dữ liệu của tôi thực sự thuộc về ai? Hồ sơ trò chuyện của tôi sẽ đi đâu? Nếu tôi thảo luận về một số nội dung riêng tư với AI, nó có thực sự giữ bí mật không? Hay sẽ bị tải lên, phân tích, và sử dụng để đào tạo các mô hình khác?
Vấn đề này trở nên nổi bật hơn sau bản cập nhật gần đây của một công ty AI - "chức năng ghi nhớ" của chatbot giờ đây có thể trích dẫn tất cả các cuộc trò chuyện trong quá khứ của bạn, tạo ra những phản hồi cá nhân hóa hơn. Chức năng này thực sự rất tuyệt, hãy tưởng tượng rằng, trong tương lai, ai cũng có một trợ lý AI riêng, một người bạn trò chuyện, hỗ trợ cảm xúc... nhưng điều này cũng có nghĩa là dữ liệu của bạn sẽ được một nền tảng "giữ lâu dài", bạn không còn là chủ sở hữu của dữ liệu nữa.
Một khi người khác nắm quyền kiểm soát cuộc trò chuyện, sở thích, cảm xúc thậm chí là thói quen sống của bạn, thì hậu quả có thể không chỉ đơn giản là "trải nghiệm tốt hơn".
Đây cũng là lý do tại sao chủ đề "chủ quyền dữ liệu" đang trở thành trọng tâm tiếp theo của AI + Web3. Dữ liệu thực sự thuộc về người dùng mới là điều có giá trị nhất trong tương lai.
Sự trỗi dậy của AI phi tập trung (DeAI)
Ngay từ năm ngoái, đã có dự đoán rằng đến quý II năm 2025, AI phi tập trung sẽ thực sự bước vào tầm nhìn của công chúng. Đặc biệt là trong bối cảnh mọi người ngày càng coi trọng an ninh quyền riêng tư và quyền sở hữu dữ liệu, những cơ sở hạ tầng nền tảng có thể cung cấp tính bảo mật, khả năng xác minh và sự minh bạch về quyền sở hữu dữ liệu của người dùng sẽ nhận được nhiều sự quan tâm và sử dụng hơn.
Hiện tại, chúng ta thấy ba xu hướng chính đang nổi lên:
Xu hướng đầu tư mạo hiểm của Web2 AI
Một số công ty khởi nghiệp được hỗ trợ bởi một vườn ươm nổi tiếng đang ra mắt các đại lý AI trong lĩnh vực chuyên biệt (chuyên giải quyết vấn đề trong một lĩnh vực cụ thể);
Một quỹ đầu tư mạo hiểm bắt đầu thiết lập xu hướng sản phẩm AI tiêu dùng giai đoạn tiếp theo, đưa ra logic đầu tư của riêng mình;
Một công ty AI đã khởi động quỹ đầu tư chuyên dành cho AI.
Xu hướng đầu tư mạo hiểm trong Web3 AI
Bắt đầu đầu tư trọng điểm vào cơ sở hạ tầng AI phi tập trung;
Mạng lưới đào tạo phân tán, chia sẻ sức mạnh tính toán và các lĩnh vực khác đang dần nóng lên.
Xu hướng nhà đầu tư lẻ Web3 AI
Hệ sinh thái AI Agent vẫn là một trong những điểm nóng;
Ứng dụng AI tiêu dùng ngày càng phong phú, từ công cụ năng suất đến bạn đồng hành cảm xúc đều đang cố gắng hiện thực hóa;
Người dùng ngày càng quan tâm đến việc "Sản phẩm AI tôi sử dụng có thực sự phục vụ tôi hay không, thay vì thu thập dữ liệu của tôi".
Những xu hướng này đan xen vào nhau, cùng nhau thúc đẩy DeAI từ khái niệm tiến đến giai đoạn thực tiễn. Năm 2025 sẽ là thời điểm then chốt để xác thực giá trị của AI phi tập trung.
Web2 vs Web3 AI: Nhịp điệu và cách chơi hoàn toàn khác nhau
Thị trường Web2 lớn hơn rất nhiều so với Web3. Bởi vì có rất nhiều doanh nghiệp truyền thống đang tìm kiếm cách sử dụng AI để chuyển mình, tối ưu hóa quy trình kinh doanh của họ - chẳng hạn như: thu hút thêm khách hàng, nâng cao tỷ lệ chuyển đổi, tăng doanh thu, v.v. Loại hình doanh nghiệp này thường có nhu cầu rất rõ ràng, nhiều trong số đó còn tập trung vào một lĩnh vực cụ thể, vì vậy họ mong muốn tìm ra các công cụ AI có thể giải quyết "nỗi đau cụ thể" của mình một cách chính xác. Điều này cũng thu hút nhiều doanh nhân trẻ, nhắm vào những nhu cầu cụ thể này để phát triển các đại lý AI trong lĩnh vực chuyên biệt.
So với SaaS truyền thống, lợi ích mà AI agent mang lại rõ ràng hơn - hoặc là tiết kiệm chi phí đáng kể, hoặc là thu hút nhiều khách hàng hơn để tạo ra doanh thu. Do đó, giá thuê của các công cụ AI loại này cũng có thể bán cao hơn, nhiều công ty khởi nghiệp chỉ sau vài tháng ra mắt đã đạt doanh thu hàng triệu, hàng chục triệu đô la Mỹ, điều này không phải là không có lý do.
Nhưng cách chơi của Web3 hoàn toàn khác. Chuỗi khối bản thân nó được thiết kế cho nền tảng trí tuệ nhân tạo phi tập trung (DeAI). Tất cả các hành vi có thể được xác minh trên chuỗi, không thể bị thay đổi; tự nhiên cung cấp môi trường không cần tin tưởng; hỗ trợ tính toán phi tập trung; người dùng có thể thực sự sở hữu dữ liệu, mô hình và kịch bản sử dụng của riêng mình. Nói tóm lại, mục tiêu tương lai của AI Web3 là giúp người dùng hiểu dữ liệu của mình được sử dụng như thế nào, hiểu quy trình ra quyết định của AI, tự chủ kiểm soát mô hình và trường hợp sử dụng, và còn có thể kiếm lợi từ đó.
Các nhà đầu tư mạo hiểm trong Web3 đã bắt đầu chuẩn bị cho tương lai này.
Tại sao nhà đầu tư nhỏ lại ưa chuộng các đại lý AI
Đối với các nhà đầu tư lẻ trong Web3, DeAI (AI phi tập trung) thực sự khá khó hiểu: ngập tràn những thuật ngữ và khái niệm mới, nghe giống như sách trời. Do đó, ban đầu họ thường bị thu hút bởi những đại lý AI dễ hiểu, thú vị và vui nhộn - chẳng hạn như những con robot biết trò chuyện, có thể kể chuyện cười và hài hước. Những "đại lý AI giải trí" này thực sự rất hấp dẫn, nhưng theo thời gian, các nhà đầu tư lẻ cũng bắt đầu nhận ra rằng những thứ này dường như không có giá trị thực tiễn. Thêm vào đó, do tình hình thị trường gần đây không tốt, nhiều dự án vô ích dần bị loại bỏ, trong khi những đại lý có giá trị thực tiễn và có thể cung cấp tính năng mặc dù cũng đã giảm giá trị nhưng vẫn tồn tại.
Đợt "thay đổi" này khiến ngày càng nhiều người nhận ra: Chỉ những dự án AI có trường hợp sử dụng thực tế và khả năng sản phẩm cốt lõi mới có tương lai. Vì vậy, các bên dự án bắt đầu chuyển sang hai hướng. Một là tự phát triển sản phẩm AI thực sự, giải quyết các vấn đề thực tế; hai là hợp tác với các dự án DeAI thật sự có công nghệ và giá trị.
Sự chuyển biến này mang lại hai tác động tích cực: khiến mọi người bắt đầu quan tâm đến cơ sở hạ tầng nền tảng "khó hiểu"; khiến các đại lý AI không còn chỉ là công cụ biểu diễn, mà là sản phẩm có thể giải quyết các vấn đề thực tế. Một số dự án đã trở thành những trường hợp điển hình - không chỉ mạnh mẽ về chức năng mà còn đưa một số công nghệ DeAI tiên tiến vào tầm nhìn của công chúng. Điều này cho thấy một xu hướng: mặc dù các nhà đầu tư nhỏ lẻ không thành thạo công nghệ, nhưng họ sẽ dần được "các sản phẩm thực sự hữu ích" giáo dục.
Một điểm thú vị của một hệ sinh thái AI phi tập trung là đây là một hệ thống mà người bình thường cũng có thể tham gia đầu tư. Hiện tại, hầu hết các dự án DeAI vẫn ở giai đoạn đầu, chỉ có các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc "các đối tác chiến lược trong ngành" mới có thể đầu tư, nhiều dự án thậm chí còn chưa phát hành token. Nhưng hệ sinh thái này thì khác. Người dùng có thể bỏ phiếu trực tiếp bằng token của mình để ủng hộ các subnet mà họ tin tưởng, tương đương với việc đặt cược trước vào các token con của các dự án DeAI này.
Mặc dù hệ sinh thái này còn nhiều chỗ cần cải thiện về cầu nối chuỗi chéo và trải nghiệm giao dịch, nhưng công nghệ nền tảng, logic sản phẩm và bầu không khí tổng thể thực sự rất mạnh mẽ. Đặc biệt, sự hiện diện của một phòng thí nghiệm nào đó đã thúc đẩy thiết kế trải nghiệm người dùng trong toàn bộ hệ sinh thái phát triển theo hướng thân thiện hơn. Bởi vì trong cơ chế của hệ sinh thái này, mỗi subnet muốn nhận được nhiều phần thưởng hơn (khuyến khích khai thác) thì phải dựa vào sự công nhận của thị trường - ai hữu ích hơn, ai mạnh mẽ hơn, người đó sẽ nhận được nhiều phân bổ hơn.
Do đó, đối với những subnet này, "để người dùng hiểu bạn đang làm gì" trở nên vô cùng quan trọng. Một phòng thí nghiệm đang nỗ lực hướng tới mục tiêu này. Hướng đi sản phẩm của họ rất rõ ràng: tối ưu hóa giao diện và trải nghiệm người dùng cho người dùng thông thường. Họ không chỉ sở hữu nhiều subnet hữu ích (ví dụ như một nền tảng học máy tự động siêu tiện lợi, nơi người dùng có thể trực tiếp đào tạo mô hình chỉ với vài cú nhấp chuột để hoạt động), mà sản phẩm flagship mới ra mắt của họ cũng rất hấp dẫn: một nền tảng đại lý AI, nơi người dùng có thể kết hợp các mô-đun để tạo ra đại lý AI như kéo và thả các khối, thực sự đạt được "xây dựng đại lý AI không cần mã". Trải nghiệm này giống như một "nhà máy AI cho người mới bắt đầu" phiên bản Web3, rất phù hợp cho người dùng không hiểu về công nghệ.
Nói chung, hệ sinh thái này không chỉ là một trong những dự án DeAI công nghệ tiên tiến nhất mà còn đứng đầu về mức độ thân thiện với sự tham gia của người dùng thông thường. Đội ngũ với sản phẩm có logic rõ ràng và thân thiện với người dùng chính là yếu tố quan trọng giúp hệ sinh thái này duy trì sự phát triển.
Chúng ta đang ở trong một thời đại chuyển biến lớn do Web3 AI dẫn dắt. Những cơn sốt dựa vào việc thổi phồng giá trị thị trường đã được thay thế bằng cơ sở hạ tầng thực tế, AI phi tập trung và các tình huống ứng dụng thực tế. Dù là doanh nghiệp sử dụng AI để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh trong Web2, hay cá nhân trải nghiệm sự tiện lợi của các đại lý mới trong Web3, quyền sở hữu dữ liệu và sự tham gia của người dùng trong tương lai sẽ trở thành yếu tố then chốt. Sự phát triển của Web3 AI vẫn còn xa mới đạt đỉnh cao, và vở kịch thực sự mới chỉ bắt đầu.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
9 thích
Phần thưởng
9
5
Chia sẻ
Bình luận
0/400
ConfusedWhale
· 08-02 20:34
đồ ngốc lại sắp ra tay
Xem bản gốcTrả lời0
MEVVictimAlliance
· 08-02 20:28
又是一地 đồ ngốc 的气息
Xem bản gốcTrả lời0
defi_detective
· 08-02 20:19
Thú vị là chúng tôi luôn tin vào điều đó mỗi lần.
Xem bản gốcTrả lời0
fork_in_the_road
· 08-02 20:08
Lại quay về điểm xuất phát, xem ai có thể kiên trì đến cùng.
Web3 AI trỗi dậy: Từ bong bóng Agent đến việc tái cấu trúc giá trị của cơ sở hạ tầng Phi tập trung
Giá trị thực sự của Web3 AI sau khi bong bóng AI Agent vỡ
Vào quý IV năm ngoái, lĩnh vực đại lý AI đã chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ, giá trị thị trường nhanh chóng tăng từ gần như bằng không lên hơn 20 tỷ USD. Các "thông minh thể" trong chốc lát trở nên rất phổ biến, từ hài hước thú vị đến tự động giao dịch tiền điện tử, giúp bạn kiếm tiền với "đại lý tài chính", cho đến các tổ chức đầu tư đầu tư vào những đại lý khác, thậm chí xuất hiện hình thức tổ chức "con người và đại lý cùng quản lý", với nhiều cách chơi khác nhau, khiến người ta mơ mộng về giấc mộng làm giàu chỉ sau một đêm.
Tuy nhiên, cơn sốt này đến nhanh mà cũng đi nhanh. Sau khi bong bóng vỡ, nhiều dự án lần lượt thất bại. Tuy nhiên, một số dự án cơ sở hạ tầng AI có giá trị thực dụng bắt đầu chiếm ưu thế trên thị trường. Giá trị thực sự dần dần được hiện ra, làn sóng Web3 AI tiếp theo đang được hình thành, lần này có thể không chỉ là sự thổi phồng, đáng để chúng ta theo dõi chặt chẽ.
Chúng ta đều biết, mỗi khi xuất hiện một lĩnh vực mới hoặc điểm nóng, thị trường thường không quá quan tâm đến các yếu tố cơ bản. Chỉ cần trông có vẻ sôi nổi, có sức thu hút, hiệu ứng trình diễn đẹp, bất kể giá trị thực tế lớn nhỏ ra sao, giá trị thị trường có thể dễ dàng vượt qua một trăm triệu đô la.
Dự án này là đại diện xuất sắc nhất trong làn sóng này về khả năng kể chuyện. Họ nắm bắt chính xác thị trường, chiếm lĩnh tâm trí người dùng, và có khả năng kể chuyện xuất sắc. Do đó, các nhà phát triển lần lượt phát hành dự án trên nền tảng của họ, và các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng theo xu hướng đầu cơ.
Sau đó, một dự án khác đã chọn một lộ trình hoàn toàn khác - AI mã nguồn mở, cho phép bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể dễ dàng bắt đầu và tự mình hiện thực hóa ý tưởng. Ý tưởng này nhanh chóng tạo ra sự đồng cảm rộng rãi, cộng đồng nhanh chóng phát triển, số lượt theo dõi và số nhánh trên GitHub tăng trưởng theo cấp số nhân.
Tổng giá trị của một hệ sinh thái nào đó đã từng tăng vọt lên hơn 5 tỷ USD, một dự án khác cũng đạt gần một nửa quy mô vào thời điểm cao nhất. Một số dự án đại lý AI thú vị khác, như một robot giao dịch, cũng từng vượt mốc 1 tỷ giá trị thị trường.
Tuy nhiên, bầu không khí thị trường hiện nay đã xảy ra sự thay đổi lớn. Các dự án đại lý mới ra mắt và hoạt động tốt có giá trị thị trường phần lớn từ 3 triệu đến 10 triệu USD; giá trị thị trường của các dự án cũ cũng đã bị nén xuống khoảng từ 10 triệu đến 50 triệu USD. Trần giá trị của toàn bộ lĩnh vực đã bị hạ xuống, tổng giá trị thị trường cũng đã giảm từ đỉnh điểm 20 tỷ USD xuống khoảng 4-6 tỷ USD hiện nay.
Hạ tầng nổi lên, Web2 AI phát triển nhanh chóng
Thị trường hiện nay không còn mù quáng ủng hộ những dự án "bề ngoài hào nhoáng" nữa, mà bắt đầu chú trọng vào các yếu tố cơ bản thực sự. Đặc biệt trong bối cảnh sự phát triển của các mô hình AI Web2 đang thay đổi từng ngày, mọi người càng quan tâm đến giá trị lâu dài của hạ tầng và AI phi tập trung.
Các mô hình AI của các công ty công nghệ lớn gần như được cập nhật và cải tiến hàng tháng, trở nên mạnh mẽ hơn, nhanh hơn và thông minh hơn. Ví dụ, một chatbot gần đây đã ra mắt tính năng tạo hình ảnh, ngay sau khi ra mắt đã ngay lập tức gây ra cơn sốt hình ảnh "Ghibli" và trở thành tâm điểm trên mạng xã hội.
Các sản phẩm tiêu dùng Web2 cũng đang tiến hóa nhanh chóng. Nhờ vào sự tăng cường khả năng AI cơ bản, nhiều trải nghiệm sản phẩm trước đây không thể thực hiện giờ đã trở thành khả thi. Các công cụ phát triển mới nổi đã nâng cao đáng kể hiệu suất làm việc của các nhà phát triển, việc cập nhật tính năng nhanh chóng và phong phú. Các đại lý AI và quy trình làm việc thông minh đã thâm nhập vào các lĩnh vực khác nhau, và rào cản gia nhập ngày càng thấp. Đối với người dùng, việc thay đổi công cụ gần như không có chi phí - nếu một công cụ không hiệu quả hoặc giá cao, ngay lập tức có thể tìm thấy các sản phẩm thay thế với giao diện tốt hơn và trải nghiệm tốt hơn. Cạnh tranh trên toàn thị trường ngày càng gay gắt, nhưng cũng thúc đẩy các sản phẩm thực sự có giá trị nhanh chóng được triển khai.
Sự thức tỉnh về quyền sở hữu dữ liệu: Ai mới là chủ sở hữu dữ liệu thực sự?
Trong khi mọi thứ đang phát triển nhanh chóng, ngày càng nhiều người bắt đầu nhận ra một vấn đề: hiện nay có rất nhiều ứng dụng đại lý AI ở khắp mọi nơi, nhưng hầu hết chúng đều sử dụng công nghệ tập trung - vậy dữ liệu của tôi thực sự thuộc về ai? Hồ sơ trò chuyện của tôi sẽ đi đâu? Nếu tôi thảo luận về một số nội dung riêng tư với AI, nó có thực sự giữ bí mật không? Hay sẽ bị tải lên, phân tích, và sử dụng để đào tạo các mô hình khác?
Vấn đề này trở nên nổi bật hơn sau bản cập nhật gần đây của một công ty AI - "chức năng ghi nhớ" của chatbot giờ đây có thể trích dẫn tất cả các cuộc trò chuyện trong quá khứ của bạn, tạo ra những phản hồi cá nhân hóa hơn. Chức năng này thực sự rất tuyệt, hãy tưởng tượng rằng, trong tương lai, ai cũng có một trợ lý AI riêng, một người bạn trò chuyện, hỗ trợ cảm xúc... nhưng điều này cũng có nghĩa là dữ liệu của bạn sẽ được một nền tảng "giữ lâu dài", bạn không còn là chủ sở hữu của dữ liệu nữa.
Một khi người khác nắm quyền kiểm soát cuộc trò chuyện, sở thích, cảm xúc thậm chí là thói quen sống của bạn, thì hậu quả có thể không chỉ đơn giản là "trải nghiệm tốt hơn".
Đây cũng là lý do tại sao chủ đề "chủ quyền dữ liệu" đang trở thành trọng tâm tiếp theo của AI + Web3. Dữ liệu thực sự thuộc về người dùng mới là điều có giá trị nhất trong tương lai.
Sự trỗi dậy của AI phi tập trung (DeAI)
Ngay từ năm ngoái, đã có dự đoán rằng đến quý II năm 2025, AI phi tập trung sẽ thực sự bước vào tầm nhìn của công chúng. Đặc biệt là trong bối cảnh mọi người ngày càng coi trọng an ninh quyền riêng tư và quyền sở hữu dữ liệu, những cơ sở hạ tầng nền tảng có thể cung cấp tính bảo mật, khả năng xác minh và sự minh bạch về quyền sở hữu dữ liệu của người dùng sẽ nhận được nhiều sự quan tâm và sử dụng hơn.
Hiện tại, chúng ta thấy ba xu hướng chính đang nổi lên:
Xu hướng đầu tư mạo hiểm của Web2 AI
Xu hướng đầu tư mạo hiểm trong Web3 AI
Xu hướng nhà đầu tư lẻ Web3 AI
Những xu hướng này đan xen vào nhau, cùng nhau thúc đẩy DeAI từ khái niệm tiến đến giai đoạn thực tiễn. Năm 2025 sẽ là thời điểm then chốt để xác thực giá trị của AI phi tập trung.
Web2 vs Web3 AI: Nhịp điệu và cách chơi hoàn toàn khác nhau
Thị trường Web2 lớn hơn rất nhiều so với Web3. Bởi vì có rất nhiều doanh nghiệp truyền thống đang tìm kiếm cách sử dụng AI để chuyển mình, tối ưu hóa quy trình kinh doanh của họ - chẳng hạn như: thu hút thêm khách hàng, nâng cao tỷ lệ chuyển đổi, tăng doanh thu, v.v. Loại hình doanh nghiệp này thường có nhu cầu rất rõ ràng, nhiều trong số đó còn tập trung vào một lĩnh vực cụ thể, vì vậy họ mong muốn tìm ra các công cụ AI có thể giải quyết "nỗi đau cụ thể" của mình một cách chính xác. Điều này cũng thu hút nhiều doanh nhân trẻ, nhắm vào những nhu cầu cụ thể này để phát triển các đại lý AI trong lĩnh vực chuyên biệt.
So với SaaS truyền thống, lợi ích mà AI agent mang lại rõ ràng hơn - hoặc là tiết kiệm chi phí đáng kể, hoặc là thu hút nhiều khách hàng hơn để tạo ra doanh thu. Do đó, giá thuê của các công cụ AI loại này cũng có thể bán cao hơn, nhiều công ty khởi nghiệp chỉ sau vài tháng ra mắt đã đạt doanh thu hàng triệu, hàng chục triệu đô la Mỹ, điều này không phải là không có lý do.
Nhưng cách chơi của Web3 hoàn toàn khác. Chuỗi khối bản thân nó được thiết kế cho nền tảng trí tuệ nhân tạo phi tập trung (DeAI). Tất cả các hành vi có thể được xác minh trên chuỗi, không thể bị thay đổi; tự nhiên cung cấp môi trường không cần tin tưởng; hỗ trợ tính toán phi tập trung; người dùng có thể thực sự sở hữu dữ liệu, mô hình và kịch bản sử dụng của riêng mình. Nói tóm lại, mục tiêu tương lai của AI Web3 là giúp người dùng hiểu dữ liệu của mình được sử dụng như thế nào, hiểu quy trình ra quyết định của AI, tự chủ kiểm soát mô hình và trường hợp sử dụng, và còn có thể kiếm lợi từ đó.
Các nhà đầu tư mạo hiểm trong Web3 đã bắt đầu chuẩn bị cho tương lai này.
Tại sao nhà đầu tư nhỏ lại ưa chuộng các đại lý AI
Đối với các nhà đầu tư lẻ trong Web3, DeAI (AI phi tập trung) thực sự khá khó hiểu: ngập tràn những thuật ngữ và khái niệm mới, nghe giống như sách trời. Do đó, ban đầu họ thường bị thu hút bởi những đại lý AI dễ hiểu, thú vị và vui nhộn - chẳng hạn như những con robot biết trò chuyện, có thể kể chuyện cười và hài hước. Những "đại lý AI giải trí" này thực sự rất hấp dẫn, nhưng theo thời gian, các nhà đầu tư lẻ cũng bắt đầu nhận ra rằng những thứ này dường như không có giá trị thực tiễn. Thêm vào đó, do tình hình thị trường gần đây không tốt, nhiều dự án vô ích dần bị loại bỏ, trong khi những đại lý có giá trị thực tiễn và có thể cung cấp tính năng mặc dù cũng đã giảm giá trị nhưng vẫn tồn tại.
Đợt "thay đổi" này khiến ngày càng nhiều người nhận ra: Chỉ những dự án AI có trường hợp sử dụng thực tế và khả năng sản phẩm cốt lõi mới có tương lai. Vì vậy, các bên dự án bắt đầu chuyển sang hai hướng. Một là tự phát triển sản phẩm AI thực sự, giải quyết các vấn đề thực tế; hai là hợp tác với các dự án DeAI thật sự có công nghệ và giá trị.
Sự chuyển biến này mang lại hai tác động tích cực: khiến mọi người bắt đầu quan tâm đến cơ sở hạ tầng nền tảng "khó hiểu"; khiến các đại lý AI không còn chỉ là công cụ biểu diễn, mà là sản phẩm có thể giải quyết các vấn đề thực tế. Một số dự án đã trở thành những trường hợp điển hình - không chỉ mạnh mẽ về chức năng mà còn đưa một số công nghệ DeAI tiên tiến vào tầm nhìn của công chúng. Điều này cho thấy một xu hướng: mặc dù các nhà đầu tư nhỏ lẻ không thành thạo công nghệ, nhưng họ sẽ dần được "các sản phẩm thực sự hữu ích" giáo dục.
Một điểm thú vị của một hệ sinh thái AI phi tập trung là đây là một hệ thống mà người bình thường cũng có thể tham gia đầu tư. Hiện tại, hầu hết các dự án DeAI vẫn ở giai đoạn đầu, chỉ có các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc "các đối tác chiến lược trong ngành" mới có thể đầu tư, nhiều dự án thậm chí còn chưa phát hành token. Nhưng hệ sinh thái này thì khác. Người dùng có thể bỏ phiếu trực tiếp bằng token của mình để ủng hộ các subnet mà họ tin tưởng, tương đương với việc đặt cược trước vào các token con của các dự án DeAI này.
Mặc dù hệ sinh thái này còn nhiều chỗ cần cải thiện về cầu nối chuỗi chéo và trải nghiệm giao dịch, nhưng công nghệ nền tảng, logic sản phẩm và bầu không khí tổng thể thực sự rất mạnh mẽ. Đặc biệt, sự hiện diện của một phòng thí nghiệm nào đó đã thúc đẩy thiết kế trải nghiệm người dùng trong toàn bộ hệ sinh thái phát triển theo hướng thân thiện hơn. Bởi vì trong cơ chế của hệ sinh thái này, mỗi subnet muốn nhận được nhiều phần thưởng hơn (khuyến khích khai thác) thì phải dựa vào sự công nhận của thị trường - ai hữu ích hơn, ai mạnh mẽ hơn, người đó sẽ nhận được nhiều phân bổ hơn.
Do đó, đối với những subnet này, "để người dùng hiểu bạn đang làm gì" trở nên vô cùng quan trọng. Một phòng thí nghiệm đang nỗ lực hướng tới mục tiêu này. Hướng đi sản phẩm của họ rất rõ ràng: tối ưu hóa giao diện và trải nghiệm người dùng cho người dùng thông thường. Họ không chỉ sở hữu nhiều subnet hữu ích (ví dụ như một nền tảng học máy tự động siêu tiện lợi, nơi người dùng có thể trực tiếp đào tạo mô hình chỉ với vài cú nhấp chuột để hoạt động), mà sản phẩm flagship mới ra mắt của họ cũng rất hấp dẫn: một nền tảng đại lý AI, nơi người dùng có thể kết hợp các mô-đun để tạo ra đại lý AI như kéo và thả các khối, thực sự đạt được "xây dựng đại lý AI không cần mã". Trải nghiệm này giống như một "nhà máy AI cho người mới bắt đầu" phiên bản Web3, rất phù hợp cho người dùng không hiểu về công nghệ.
Nói chung, hệ sinh thái này không chỉ là một trong những dự án DeAI công nghệ tiên tiến nhất mà còn đứng đầu về mức độ thân thiện với sự tham gia của người dùng thông thường. Đội ngũ với sản phẩm có logic rõ ràng và thân thiện với người dùng chính là yếu tố quan trọng giúp hệ sinh thái này duy trì sự phát triển.
Chúng ta đang ở trong một thời đại chuyển biến lớn do Web3 AI dẫn dắt. Những cơn sốt dựa vào việc thổi phồng giá trị thị trường đã được thay thế bằng cơ sở hạ tầng thực tế, AI phi tập trung và các tình huống ứng dụng thực tế. Dù là doanh nghiệp sử dụng AI để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh trong Web2, hay cá nhân trải nghiệm sự tiện lợi của các đại lý mới trong Web3, quyền sở hữu dữ liệu và sự tham gia của người dùng trong tương lai sẽ trở thành yếu tố then chốt. Sự phát triển của Web3 AI vẫn còn xa mới đạt đỉnh cao, và vở kịch thực sự mới chỉ bắt đầu.