Vòng lặp trò lừa bịp trong thế giới Web3: Sự tiến hóa từ GameFi đến DePIN

Lĩnh vực Web3 dường như luôn lặp lại một mô hình: "kích thích kinh tế + bao bọc cảnh". Từ máy đào Filecoin đến GameFi, rồi đến mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung DePIN( ngày nay, mô hình này liên tục xuất hiện dưới những hình thức mới.

GameFi từng nổi đình nổi đám, lấy danh nghĩa "chơi game kiếm token" thu hút một lượng lớn người dùng. Tuy nhiên, mô hình này cuối cùng không thể duy trì, giá token dao động mạnh, người dùng rời bỏ, hệ sinh thái sụp đổ.

Hiện nay, khái niệm DePIN xuất hiện và lại gây ra cuộc thảo luận sôi nổi trong giới Web3. Nó không chỉ đơn thuần là "sử dụng là có thể đào coin", mà là "mọi thứ đều có thể DePIN": sạc điện thoại, gọi điện, lắp đặt ổ cắm, lái xe, xem quảng cáo, thậm chí uống nước cũng có thể nhận được phần thưởng token. Mô hình này dường như có không gian tưởng tượng lớn hơn GameFi, vì nó liên quan đến các lĩnh vực như điện, viễn thông, giao thông trong đời sống thực.

Tuy nhiên, khi quan sát sâu hơn về sự vận hành thực tế và mô hình kinh tế của những dự án này, chúng tôi phát hiện ra một hiện tượng đáng lo ngại: hầu hết các nhà cung cấp thiết bị DePIN đến từ Thâm Quyến Hoa Kiều Bắc, và giá bán của những thiết bị này thường gấp 30-50 lần giá bán buôn. Hầu hết các nhà đầu tư phần cứng đều mất trắng, trong khi các token DePIN mà họ mua gần như không có khả năng phục hồi. Các nhà đầu tư chỉ có thể đứng nhìn tài sản của mình giảm giá, chờ đợi vô vọng cho "hệ sinh thái thực thi" và "đợt airdrop tiếp theo". Đây không phải là sự đổi mới cơ sở hạ tầng thực sự, mà giống như một trò lừa bịp phần cứng "mượn xác hoàn hồn".

Tổng quan dự án: Bài học đẫm nước mắt của những người gặp phải cạm bẫy

) Helium: Từ một máy khó kiếm đến không ai hỏi thăm

Helium từng là dự án ngôi sao trong lĩnh vực DePIN, xây dựng một mạng LoRaWAN phi tập trung thông qua thiết bị Helium Hotspot. Nó cũng hợp tác với các công ty viễn thông để cung cấp dịch vụ gói giá rẻ. Tuy nhiên, câu chuyện về thiết bị Helium đã trở thành một ví dụ điển hình của "trò lừa bịp": những máy đào hotspot từng có giá vài chục đô la, đã bị thổi phồng lên 2500 đô la một chiếc, với lời hứa có thể thu hồi vốn chỉ trong ba ngày. Nhưng thực tế là: do các nút bị chính thức khóa, các nhà đầu tư ở khu vực Trung Quốc đã thua lỗ toàn bộ, máy đào trở thành sắt vụn, giá coin giảm mạnh, khiến thợ đào chịu thiệt hại nặng nề.

![Một máy khó tìm đến mức không ai hỏi thăm, điểm qua trò lừa bịp phần cứng "mượn xác hoàn hồn" của Depin]###https://img-cdn.gateio.im/webp-social/moments-58f79859b74f5e1d66cd1d35ae7f8b95.webp(

) Hivemapper: Đường về lợi nhuận của camera hành trình giá cao

Hivemapper bán một chiếc camera hành trình giá 549 đô la, cho phép người dùng tải lên dữ liệu địa lý trong quá trình lái xe để nhận thưởng bằng token. Tuy nhiên, mô hình "lái xe đổi token" này gặp phải nhiều vấn đề:

• Giá phần cứng cao, nhưng hỗ trợ token không đủ. Giá token HONEY lâu dài ảm đạm, thời gian hoàn vốn dài.
• Chất lượng dữ liệu bản đồ và tần suất cập nhật còn nghi ngờ, liệu có thể thực sự cạnh tranh với các dịch vụ bản đồ chính thống hay không vẫn cần được xác minh.
• Mạng lưới chủ yếu bao phủ các nước phát triển, gần như không có cảnh phát triển nào ở các thị trường mới nổi.

Jambo: Huyền thoại điện thoại Web3 tại thị trường Châu Phi

Jambo đã cho ra mắt sản phẩm kết hợp "DePIN + ví Web3", được ưa chuộng tại thị trường châu Phi. Doanh số điện thoại Jambo với giá 99 USD đã vượt qua 400.000 chiếc, kích hoạt hơn 1.230.000 địa chỉ ví. Nhưng điều này không đến từ sự tin tưởng của người dùng vào dự án, mà là nhờ vào sự bùng nổ của một số mã thông báo và sự phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái. Người dùng có thể kiếm được mã thông báo JAMBO thông qua dApp được cài sẵn, nhưng tính thanh khoản và giá trị của các mã thông báo này vẫn còn nghi vấn. Thiếu sự hỗ trợ từ các nhà mua dữ liệu lớn, hệ sinh thái điện thoại khó có thể đáp ứng nhu cầu lâu dài của người dùng Web3.

Ordz Game: Gói Web3 của máy chơi game cổ điển

Ordz Game đã cho ra mắt máy chơi game BitBoy với giá 0,01 BTC, nhấn mạnh vào khái niệm "vừa chơi vừa kiếm". Tuy nhiên:

• Trải nghiệm trò chơi chỉ giới hạn ở cấp độ ROM cổ điển, thiếu tính đổi mới.
• Sau khi đồng tiền ORD được đổi tên thành GAMES, vẫn thiếu tính thanh khoản và giá trị thực.
• Về bản chất là phiên bản sao chép của mô hình khai thác GameFi, chỉ thay đổi vỏ ngoài thành "máy cầm tay".

Khả năng để người chơi duy trì lâu dài và nhận được lợi nhuận là rất thấp.

TON điện thoại: máy "già" giá cao cấu hình thấp

Nhờ vào độ hot của Telegram và TON, điện thoại TON được ra mắt với giá gần 500 đô la. Tuy nhiên, người dùng đánh giá nó là "chất lượng điện thoại dành cho người cao tuổi", với cấu hình chỉ 6GB RAM, 128GB bộ nhớ, chạy hệ điều hành Android 14. Mặc dù kèm theo ốp điện thoại và tuyên bố có "dự kiến airdrop", nhưng:

• Chất lượng airdrop không bằng các sản phẩm cùng loại khác.
• Giao diện người dùng và trải nghiệm thiếu sự khác biệt, phần cứng bản thân không có sự đổi mới.
• Thời gian hoàn vốn dài, xây dựng hệ sinh thái vẫn ở giai đoạn lý thuyết.

Starpower: Giá cao khó hiểu

Starpower được cho là một dự án DePIN điện thông minh trong một hệ sinh thái blockchain nào đó, bán các thiết bị phần cứng như ổ cắm thông minh, bộ sạc trên xe hơi, v.v. Một ổ cắm có giá 100 đô la, trong khi sản phẩm cùng loại trên các nền tảng thương mại điện tử chỉ cần 91 nhân dân tệ. Công ty dự án mới được thành lập, công nghệ không minh bạch, mô hình khuyến khích hệ sinh thái không rõ ràng, hoàn toàn phụ thuộc vào "kể chuyện" để bán thiết bị.

Dự án DePIN loại năng lượng: Mô hình lý tưởng hóa xa rời logic thị trường

Một số dự án như Glow và PowerLedger tập trung vào giao dịch tín dụng carbon, giao dịch năng lượng phân phối P2P và các mô hình lý tưởng hóa khác. Tuy nhiên, những dự án này đang phải đối mặt với nhiều thách thức thực tế:

• Nguồn gốc của người mua tín dụng carbon không rõ ràng.
• Khó xác minh lượng điện thực tế của nhà máy điện.
• Việc thu hồi chi phí thiết bị phụ thuộc vào sự tăng giá không chắc chắn của token.

PowerLedger cố gắng xây dựng nền tảng giao dịch P2P thị trường điện, nhưng đồng tiền nền tảng của nó đã gần như về 0, mô hình kinh doanh cốt lõi vẫn chưa được xác minh.

Bản chất và triển vọng tương lai của DePIN

DePIN về bản chất là một nỗ lực mở rộng mô hình "kích thích kinh tế" của Web3 vào thế giới vật lý thực tế. Về lý thuyết, nó có thể phi tập trung hóa cơ sở hạ tầng thực tế, xây dựng hiệu ứng mạng người dùng quy mô lớn, và đạt được khuyến khích công bằng cũng như quản trị minh bạch thông qua thiết kế token.

Tuy nhiên, hầu hết các dự án DePIN ở giai đoạn hiện tại chủ yếu dựa vào "bán phần cứng" để thu lợi từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ:

• Mô hình token thường là sự kết hợp của "không khí + bọt".
• "Năng lực sinh thái" phụ thuộc nhiều vào việc đóng gói KOL, thổi phồng khái niệm và kỳ vọng airdrop.
• Các bên dự án chủ yếu đến từ chuỗi cung ứng phần cứng, kiếm thu nhập từ thiết bị nhờ định giá cao, chứ không phải thực sự xây dựng mạng lưới.

Các dự án DePIN thực sự thành công đòi hỏi một thiết kế mô hình cung cầu mạnh mẽ, cơ chế khuyến khích minh bạch và liên tục, cùng với sự hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực phần cứng và cơ sở hạ tầng. Hiện tại, bong bóng lớn nhất trên thị trường DePIN là: hầu hết các dự án không thực sự giải quyết vấn đề thực tế, mà chỉ là đóng gói khái niệm để thu hoạch người dùng. Khi phần cứng trở thành công cụ để thổi phồng, khi token trở thành "phiếu thưởng số" vô giá trị, khi tất cả các câu chuyện đều xoay quanh kỳ vọng airdrop, DePIN đã trở thành một vòng lặp Ponzi khác của Web3.

Chúng tôi mong đợi trong tương lai gần, sẽ thấy một số dự án DePIN không phụ thuộc vào doanh số bán phần cứng và sự thổi phồng khái niệm, mà dựa vào việc sử dụng thực tế và doanh thu thực tế để sinh tồn. Chỉ như vậy, DePIN mới có thể thực sự hiện thực hóa tầm nhìn cơ sở hạ tầng phi tập trung của mình, mang lại giá trị và sự đổi mới thực chất cho hệ sinh thái Web3.